klimaatverandering bedreigt de overleving van bamboe-maki’ s van Madagaskar

klimaatverandering kan de voedselvoorziening van bamboe-maki ‘ s bedreigen, zo blijkt uit nieuw onderzoek, waardoor de dieren kwetsbaar zijn voor verhongering.De grote bamboemaki is een ernstig bedreigde primaat die diep in de bossen van Madagaskar leeft. Er zijn nog maar zo ’n 500 grote bamboemaki’ s over in het wild. Net als reuzenpanda ‘ s overleven de dieren op een dieet dat uitsluitend uit bamboe bestaat.

echter, klimaatverandering kan een bedreiging vormen voor de voedingsgewoonten van deze unieke dieren, vertelt de auteur van het onderzoek Carbon kort.Hogere temperaturen zouden kunnen leiden tot een langer en intenser droog seizoen op het eiland, zo blijkt uit het onderzoek, dat de beschikbaarheid van verse bamboescheuten zou kunnen veranderen, waardoor alleen hardere, minder voedzame opties overblijven die de tanden van de maki’ s slijten.

Grote bamboemaki eet de harde Halm (stam) van bamboe. Credit: Jukka Jernvall.

Bamboozled

de nieuwe studie, gepubliceerd in Current Biology, is de eerste die onderzoekt hoe klimaatverandering de overleving van bamboemaki ‘ s kan bedreigen.

hiervoor verzamelden de onderzoekers eerst fossielen van bamboemaki ‘ s uit Heel Madagaskar om hun tanden te onderzoeken. Dit liet de onderzoekers zien in welke mate de maki ‘ s “bamboespecialisten” zijn geworden, legt onderzoeksauteur prof. Jukka Jernvall, evolutionair bioloog aan de Universiteit van Helsinki, uit. He tells Carbon Brief:

” bamboe is a very special kind of diet; moeilijk te kauwen, moeilijk te verteren, giftig, maar er is genoeg van waar het groeit. Er zijn maar weinig soorten geëvolueerd om te overleven op bamboe, maar die hebben, hebben zeer weinig concurrentie.”

voor het kauwen van bamboe zijn” zeer complexe ” tanden met veel ribbels en groeven nodig. Deze eigenschappen maken het makkelijker om te malen en kauwen door taaie en houtachtige bamboe.

om de morfologie van de tanden van de maki’ s te bestuderen, gebruikten de onderzoekers hoge-resolutie tandheelkundige complexiteit, een techniek die is gebaseerd op de manier waarop geografische informatiesystemen (GIS) computersoftware de pieken en dalen van bergketens in kaart brengt. Jernvall zegt:

“in GIS-analyse zijn de geanalyseerde tandvormen in principe als miniatuur bergen. Grote bamboemaki tanden zijn complex, en het’ landschap ‘ ziet er dan ook uit als ruige badlands. Deze ruwe oppervlakken zijn nodig om de vezelige bamboe te malen.”

onderstaande figuur laat zien hoe de tanden van bamboemaki ‘ s (linksboven) zich verhouden tot die van andere bamboespecialisten, zoals de reuzenpanda (linksboven) en de Rode panda (linksonder), evenals generalistische plantenetende zoogdieren, waaronder de bruine maki (rechtsboven), de bruine beer (rechtsboven) en de wasbeer (rechtsonder). In de figuur wordt een veelheid aan kleuren gebruikt om te laten zien hoe bamboespecialisten complexere en gekartelde tanden hebben dan gegeneraliseerde feeders.

A toont een grotere bamboemaki die zich voedt met een bamboescheut. Credit: Jukka Jernvall. B laat zien hoe de tandmorfologie van bamboemaki ‘ s (linksboven) zich verhoudt tot die van andere bamboespecialisten, waaronder de reuzenpanda (linksboven) en de Rode panda (linksonder), evenals generalistische plantenetende zoogdieren, waaronder de bruine maki (rechtsboven), de bruine beer (rechtsboven) en de wasbeer (rechtsonder). Een veelheid aan kleuren wordt gebruikt om te laten zien hoe bamboespecialisten complexere en gekartelde tanden hebben dan gegeneraliseerde feeders. Bron: Eronen et al. (2017)

kauwen op de halm

om meer te weten te komen over hoe de maki ’s hun voedingsgewoonten veranderen met de veranderende seizoenen, observeerde het onderzoeksteam een groep maki’ s die 18 maanden in het Ranomafana National Park van Madagaskar leefden.

tijdens het regenseizoen van het park eten de dieren liever verse bamboescheuten, die voedzaam en gemakkelijk te kauwen zijn.

tijdens het droge seizoen zijn er echter geen nieuwe bamboescheuten beschikbaar. In plaats daarvan worden de dieren gedwongen om over te schakelen op het eten van bamboe stammen, ook wel bekend als “Halm”.

De Halm is veel harder en minder voedzaam dan de bamboescheuten en kan, indien het gedurende langere tijd wordt gegeten, de tanden van de dieren Versleten maken.

om de effecten van het eten van Halm gedurende lange perioden te beoordelen, gebruikten de onderzoekers historische klimaatgegevens om een kaart te maken (hieronder) die laat zien hoe de lengte van het droge seizoen varieert in verschillende delen van Madagaskar.

een vergelijking van de lengte van het droge seizoen in verschillende delen van Madagaskar en de locaties van levende grote bamboemaki populaties (zwarte vierkanten), historisch geregistreerde populaties (grijze vierkanten) en fossielen (witte vierkanten). Kleur wordt gebruikt om de lengte van het droge seizoen aan te geven, waarbij blauw nul maanden laat zien, Oranje vijf tot zes maanden, en rood zeven of meer maanden. De periode van het droge seizoen met minder dan 50mm neerslag per maand (links) wordt vergeleken met de periode met minder dan 80mm neerslag per maand (rechts). Bron: Eronen et al. (2017)

de kaarten laten zien dat, aan de oostkust van het eiland, het droge seizoen is vrij kort, duurt slechts EEN tot twee maanden (weergegeven in het blauw). Dit is het deel van het eiland waar momenteel bamboemaki ‘ s leven (zwarte vierkanten).

in het centrale, westelijke en zuidelijke deel van het eiland duurt het droge seizoen echter veel langer en duurt het in sommige gebieden meer dan zeven maanden (rood). In deze delen van het eiland zijn fossielen van bamboemaki gevonden (witte vierkanten), maar in het gebied zijn geen levende maki-populaties waargenomen.Dit wijst erop dat bamboemaki ‘ s in gebieden met langdurige droge seizoenen tot uitsterven zijn gedreven vanwege het gebrek aan voedzaam voedsel.

moeilijk door te slikken

voor het laatste deel van de studie hebben de onderzoekers gemodelleerd hoe de opwarming van de aarde het klimaat van Madagaskar kan beïnvloeden.

zij zijn van mening dat, zelfs als de broeikasgasemissies in 2020 een piek bereiken (een scenario dat bekend staat als RCP2.6), de klimaatverandering ingrijpende gevolgen kan hebben voor de omstandigheden op het eiland.

de klimaatverandering zal er namelijk voor zorgen dat het droge seizoen in alle delen van het eiland langer en intenser wordt. “Deze analyses geven aan dat regio’ s waar P. simus momenteel wordt gevonden, worden geprojecteerd om neerslagpatronen te ervaren die meer vergelijkbaar zijn met die in de regio ‘ s waar P. simus is uitgestorven,” de paper notes.

dit zou bamboemaki ‘ s kunnen dwingen meer tijd te besteden aan het eten van Halm, waardoor de dieren uiteindelijk zouden kunnen verhongeren, zegt Jernvall:

“de nieuwe bedreiging die in onze studie is vastgesteld, is dat zelfs als het lijkt alsof er niets verandert, bamboemaki’ s in de problemen kunnen komen. Als het droge seizoen net iets langer of droger wordt, moeten bamboemaki ‘ s iets langer op de bamboehalm overleven. Dit kan een slechtere gezondheid en snellere slijtage van tanden betekenen. Samen met de algehele habitat vernietiging, en zelfs de jacht, zullen de maki ‘ s moeilijker de tijd hebben om geschikte plaatsen te vinden om te leven.”

deze bedreigingen kunnen ook andere bamboemaki-soorten treffen, voegt hij eraan toe, waaronder een soort die bekend staat als de gouden bamboemaki. In 2014 werden er vijf soorten en drie ondersoorten van bamboemaki ‘ s erkend. Echter, ondanks hun gedeelde naamgenoot, niet al deze soorten vertrouwen op een dieet dat uitsluitend bestaat uit bamboe.

Grote bamboemaki zuigeling die bamboe eet. Credit: Jukka Jernvall.

dreigende problemen

de seizoensgebonden veranderingen in verband met klimaatverandering kunnen ook van invloed zijn op het vermogen van de maki’ s om zich voort te planten, zegt Dr.Giuseppe Donati, een primatoloog van de Universiteit van Oxford Brookes, die niet betrokken was bij het onderzoek. Hij vertelt Carbon Brief:

“impliceert dat hoogwaardige grondstoffen alleen seizoensgebonden beschikbaar zijn en dat de maki’ s hun voortplantingscyclus moeten synchroniseren om ervoor te zorgen dat het spenen van nakomelingen plaatsvindt wanneer er voldoende voedsel van hoge kwaliteit in het bos is. Het spreekt vanzelf dat zelfs kleine veranderingen in de duur van de seizoenen een effect kunnen hebben op de boomfenologieën en uiteindelijk op het overleven van de maki’ s.”

echter, zijn eerdere onderzoek suggereert dat grote bamboemaki ‘ s zich kunnen aanpassen aan de uitdagingen die gepaard gaan met klimaatverandering door over te schakelen op andere bronnen van voedsel.Hoewel bekend is dat ze minder gespecialiseerd zijn dan grote bamboemaki ‘s, worden andere bamboemaki’ s al lange tijd als specialisten beschouwd, maar nu zien ze dat ze gedijen in gebieden waar geen bamboemaki is. In het zuiden van Madagaskar heeft ons team gewerkt aan Zuidelijke bamboemaki ‘ s en ontdekte dat ze het grootste deel van hun voedertijd gras grazen. Er is dus een behoefte om de volledige gedrags-en ecologische flexibiliteit van de maki ‘ s te begrijpen voordat ze tot stevige conclusies komen over hun vermogen om klimaatverandering te overleven.”

het aanpakken van de klimaatverandering op wereldschaal zou de beste manier zijn om de overleving op lange termijn van de resterende bamboemaki ‘ s in Madagaskar te garanderen, voegt Jernvall toe.

“Klimaatvoorspellingen helpen de beste regio’ s te identificeren om bamboecorridors te bouwen om de geïsoleerde populaties te verbinden, en hun habitats uit te breiden naar regio ‘ s waar de omstandigheden niet zo snel veranderen. Dit kan ook buiten de beschermde gebieden gebeuren.

” uiteindelijk moeten we natuurlijk de klimaatverandering matigen en de veranderingen in landgebruik tot een minimum beperken, anders kunnen we uiteindelijk nergens heen. Madagaskar en de wereld zouden minder divers zijn als specialisten zoals bamboemaki ‘ s zouden verdwijnen.”