vulkanen komen veel voor langs de grenzen van de tektonische platen van de aarde. Deze grenzen laten superverhit gesmolten gesteente genaamd magma, samen met AS en gassen, stijgen door de aardkorst en verschijnen op het oppervlak, vaak dramatisch. Omdat veel plaatgrenzen onder water liggen, komt ongeveer driekwart van alle vulkanische activiteit op aarde onder water voor.Hoewel de meeste onderzeese vulkanen niet de spectaculaire uitbarstingen veroorzaken van sommige van hun landgenoten, is onderzeese vulkanische activiteit een constant proces dat de kenmerken van de Oceaan vormt. Wanneer magma het niveau van de zeebodem bereikt, ontmoet het koud oceaanwater en koelt het snel af om basaltsteen te vormen, vaak “pillow lava” genoemd vanwege zijn afgeronde vorm. Dit kussen lava, samen met langzamer koelende magma eronder, vormt de overgrote meerderheid van de oceanische korst.
frequente uitbarstingen langs uiteenlopende plaatgrenzen zoals de Mid-Atlantische rug vormen een nieuwe oceaanbodem in een proces dat bekend staat als zeebodem verspreiding. Dit proces verloopt langzaam (1-15 centimeter per jaar) maar meedogenloos en beweegt de platen—en de oceaanbodem en continenten erboven—verder uit elkaar. Halverwege de wereld, langs de Pacifische Ring van vuur, vindt vulkanische activiteit plaats als platen op elkaar convergeren, waardoor subductiezones ontstaan.
continu vulkanisme in één gebied kan zich opbouwen om onderwaterbergen te vormen die seamounts of zelfs eilanden worden genoemd die het oceaanoppervlak doorbreken. Veel voorbeelden van eilandketens in de Stille Oceaan, zoals de Hawaïaanse eilanden, worden gevormd als een vulkanische hotspot uitbarst gedurende miljoenen jaren terwijl de Pacifische plaat erboven drijft.