na półwyspie Jukatan, tradycyjnej ojczyźnie cywilizacji Majów, nie ma rzek. Starożytni Majowie polegali na wypełnionych wodą lejach zwanych cenotami-które istnieją tylko w Meksyku-do wszystkiego, od wody pitnej po ceremonie religijne. Amerykański archeolog Ralph L. Roys, który przetłumaczył starożytne Księgi Majów Chilam Balam dla Carnegie Institute of Science w 1933 roku, nazwał teksty „najważniejszą częścią … rodzima Literatura Majów.”Znajdujemy w nich” bogactwo informacji historycznych i Etnologicznych bezcenne dla studenta prekolumbijskiej kariery Majów.”
według New York Timesa ” życie po śmierci starożytnych Majów było przerażającym torem przeszkód, w którym zmarli musieli przemierzać rzeki krwi i komory pełne ostrych noży, nietoperzy i jaguarów.”Meksykański archeolog Guillermo de Anda opisał Majańskie podziemie Xibalba jako” miejsce strachu, miejsce zimna, miejsce niebezpieczeństwa, otchłani.”W swoich badaniach nad Xibalbą, de Anda poszukiwał cenot, z których wiele jest bardziej suchych niż inne, które wydawały się mieć szczególne znaczenie religijne.”Znalazł drogę podziemną-utwardzoną i w ogóle! – które prowadziły około 100 metrów (330 stóp), kamienne pomieszczenia zamurowane od innych części jaskini, a nawet Świątynia zanurzona w wodzie. „Istnieje wiele elementów, które sprawiają, że myślimy, że ta droga jest odzwierciedleniem podróży do Xibalba”, powiedział de Anda.